توانبخشی سرطان چیست؟
توانبخشی سرطان، به افراد مبتلا به سرطان کمک می‌کند تا با علائم و عوارض جانبی درمان کنار بیایند، عملکرد و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. برنامه توانبخشی هر فرد، با توجه به نوع سرطان، مرحله بیماری، عوارض جانبی درمان و نیازها و توانایی‌های او به طور منحصر به فرد طراحی میشود.
تیمی از متخصصان دلسوز، از جمله پزشک متخصص انکولوژی، فیزیوتراپیست، کاردرمانگر، گفتاردرمانگر، روانشناس، متخصص تغذیه و مددکار اجتماعی، در کنار بیمار حضور دارند و با ارائه مداخلات مختلف، او را در مسیر بهبودی یاری می‌کنند.
توانبخشی سرطان مراقبتی است که بر به حداکثر رساندن عملکرد فیزیکی و عاطفی فرد مبتلا به سرطان تمرکز دارد و می تواند قبل، در طول یا بعد از درمان شروع شود. مدت‌هاست که توانبخشی برای افرادی که مثلاً دچار حمله قلبی یا تعویض زانو شده‌اند به عنوان یک مراقبت استاندارد در نظر گرفته میشود، اما توانبخشی سرطان یک مفهوم نسبتاً جدید است که ما در این مقاله کاربرد توابخشی سرطان راتوضیح خواهیم داد.
مزایای توانبخشی سرطان
توانبخشی سرطان شامل طیف گسترده‌ای از درمان‌ها است که برای کمک به فرد برای به حداکثر رساندن عملکرد فیزیکی، عاطفی، معنوی، اجتماعی و مالی طراحی شده‌اند. قبل از صحبت در مورد توانبخشی سرطان، مهم است که دقیقاً منظور از عبارت “بازمانده از سرطان” را تعریف کنید. بازمانده سرطان به هر فردی گفته می شود که از روزی که تشخیص داده شده تا پایان عمرش به سرطان مبتلا شده است.
توانبخشی سرطان، گامی حیاتی در مسیر بهبودی و بازگشت به زندگی عادی پس از تشخیص این بیماری دشوار است. این فرآیند جامع، فواید متعددی را برای بیماران به ارمغان می‌آورد که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
کاهش علائم و عوارض جانبی: توانبخشی به طور موثری درد، خستگی، ضعف عضلانی، مشکلات تعادل، بلع و صحبت کردن، و چالش‌های عاطفی و شناختی ناشی از سرطان را تسکین می‌دهد و کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی ارتقا می‌دهد.
بهبود عملکرد: با کمک متخصصان توانبخشی، بیماران می‌توانند دامنه حرکتی، قدرت و تعادل خود را بازیابی کنند، در انجام فعالیت‌های روزانه مانند لباس پوشیدن، حمام کردن و غذا خوردن استقلال یابند و به تدریج به روال عادی زندگی خود بازگردند.
حفظ استقلال: توانبخشی به بیماران می‌آموزد تا با وجود محدودیت‌های ناشی از بیماری، تا حد امکان مستقل عمل کنند و نیاز به مراقبت دائمی را کاهش می‌دهد.
کاهش اضطراب و افسردگی: حمایت‌های روانی و عاطفی ارائه شده در برنامه توانبخشی، به بیماران در مقابله با استرس، اضطراب و افسردگی ناشی از تشخیص و درمان سرطان کمک می‌کند و سلامت روان آنها را ارتقا می‌دهد.
بهبود کیفیت زندگی: در نهایت، توانبخشی سرطان با یاری رساندن به بیماران در مدیریت علائم، افزایش عملکرد و حفظ استقلال، کیفیت زندگی آنها را به طور چشمگیری ارتقا می‌دهد و به آنها کمک می‌کند تا با وجود این بیماری، زندگی معنادار و پرباری را تجربه کنند.
نشانه‌های نیاز به خدمات توانبخشی
نشانه‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند نشان‌دهنده نیاز به خدمات توانبخشی باشد. برخی از شایع‌ترین این نشانه‌ها عبارتند از:
درد یا محدودیت حرکتی: اگر در حرکت دادن عضلات یا مفاصل خود مشکل دارید، یا اگر دچار درد مزمن هستید، ممکن است به خدمات توانبخشی نیاز داشته باشید. یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما در بهبود دامنه حرکتی، قدرت و کاهش درد کمک کند.
ضعف یا خستگی عضلانی: اگر در انجام فعالیت‌های روزانه مانند لباس پوشیدن، حمام کردن یا بالا رفتن از پله‌ها مشکل دارید، یا اگر به سرعت خسته می‌شوید، ممکن است به خدمات توانبخشی نیاز داشته باشید. یک کاردرمانگر می‌تواند به شما در یادگیری نحوه انجام کارآمدتر فعالیت‌ها و حفظ انرژی‌تان کمک کند.
مشکلات بلع یا صحبت کردن: اگر در بلع غذا یا مایعات مشکل دارید، یا اگر در صحبت کردن واضح یا یافتن کلمات مناسب مشکل دارید، ممکن است به خدمات توانبخشی نیاز داشته باشید. یک گفتاردرمانگر می‌تواند به شما در بهبود توانایی بلع و صحبت کردن کمک کند.
مشکلات تعادل یا هماهنگی: اگر در حفظ تعادل خود مشکل دارید، یا اگر در راه رفتن یا انجام حرکات ظریف مشکل دارید، ممکن است به خدمات توانبخشی نیاز داشته باشید. یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما در بهبود تعادل و هماهنگی‌تان کمک کند.
مشکلات شناختی یا عاطفی: اگر در تمرکز، حافظه یا حل مسئله مشکل دارید، یا اگر احساس افسردگی، اضطراب یا استرس می‌کنید، ممکن است به خدمات توانبخشی نیاز داشته باشید. یک روانشناس یا مددکار اجتماعی می‌تواند به شما در مقابله با این چالش‌ها و بهبود سلامت روان‌تان کمک کند.
برنامه درمانی توانبخشی سرطان و متخصصین این حوزه
برنامه درمانی توانبخشی سرطان مجموعه ای از مداخلات است که برای کمک به افراد مبتلا به سرطان در مدیریت علائم و عوارض جانبی بیماری، بهبود عملکرد و کیفیت زندگی و حفظ استقلال تا حد امکان طراحی شده است. این برنامه ها به طور کلی توسط تیمی از متخصصان از جمله پزشک متخصص انکولوژی، فیزیوتراپیست، کاردرمانگر، گفتاردرمانگر، روانشناس، متخصص تغذیه تشکیل شده است.
چه افرادی به توانبخشی سرطان نیاز دارند؟
توانبخشی سرطان را می توان در هر زمانی پس از تشخیص سرطان آغاز کرد. هنگامی که قبل یا در طول درمان استفاده می شود، گاهی اوقات به عنوان “پیش از سرطان” شناخته می شود. این می تواند برای افراد مبتلا به هر نوع سرطان استفاده شود، و ممکن است برای افراد در سراسر طیف پیش آگهی سرطان، از مراحل اولیه تا سرطان های پیشرفته مفید باشد.
برنامه توانبخشی برای درمان شایع ترین علائم و عوارض سرطان
علائم و عوارض جانبی سرطان می تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری تاثیر بگذارد. توانبخشی سرطان می تواند به افراد در مدیریت این علائم و عوارض جانبی، بهبود عملکرد و کیفیت زندگی و حفظ استقلال تا حد امکان کمک کند. برای روش های تشخیصی در طب فیزیکی و توانبخشی کلیک کنید.
برنامه توانبخشی فردی برای هر بیمار با توجه به نوع سرطان، مرحله بیماری، عوارض جانبی درمان و نیازها و توانایی های فردی او طراحی می شود. با این حال، به طور کلی، برنامه توانبخشی سرطان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
فیزیوتراپی:
کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی: فیزیوتراپیست ها می توانند از طیف وسیعی از تکنیک ها، از جمله تمرینات تقویتی، کششی و تحرک مفاصل برای کمک به کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی شما استفاده کنند.
تقویت عضلات و بهبود تعادل: عضلات ضعیف می توانند خطر شکستگی استخوان را افزایش دهند. فیزیوتراپیست ها می توانند به شما در تقویت عضلات و بهبود تعادل خود برای کاهش خطر سقوط و آسیب دیدگی کمک کنند.
مدیریت خستگی: خستگی یکی از شایع ترین عوارض جانبی درمان سرطان است. فیزیوتراپیست ها می توانند به شما در یادگیری تکنیک هایی برای مدیریت خستگی و حفظ سطح انرژی خود کمک کنند.
توانبخشی لنفاوی: اگر به دلیل جراحی یا پرتودرمانی غدد لنفاوی شما برداشته شده یا آسیب دیده باشد، ممکن است به توانبخشی لنفاوی نیاز داشته باشید. این نوع توانبخشی می تواند به کاهش تورم و بهبود جریان لنف در بدن شما کمک کند.
برای مطالب مربوط به پرتو درمانی به سایت دکتر احسان کرباسی متخصص پرتو درمانی مراجعه کنید.
کاردرمانی:
انجام فعالیت های روزانه: کاردرمانگر می تواند به شما در یادگیری نحوه انجام فعالیت های روزانه ای مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و حمام کردن با وجود چالش های ناشی از سرطان کمک کند.
گفتاردرمانی:
مشکلات بلع: اگر در بلع غذا یا مایعات مشکل دارید، گفتاردرمانگر می تواند به شما در یادگیری تمریناتی برای تقویت عضلات بلع و بهبود توانایی بلع شما کمک کند.
مشکلات تکلم: اگر در صحبت کردن واضح یا یافتن کلمات مناسب مشکل دارید، گفتاردرمانگر می تواند به شما در بهبود مهارت های ارتباطی تان کمک کند.
روان درمانی:
مدیریت استرس و اضطراب: تشخیص و درمان سرطان می تواند از نظر عاطفی طاقت فرسا باشد. یک روانشناس یا مددکار اجتماعی می تواند به شما در مقابله با استرس و اضطراب و یافتن منابع حمایتی کمک کند.
مقابله با افسردگی: افسردگی یکی از شایع ترین مشکلات روحی مرتبط با سرطان است. روان درمانی می تواند به شما در مدیریت علائم افسردگی و بهبود کیفیت زندگی تان کمک کند.
تغذیه:
یک رژیم غذایی سالم می تواند به شما در حفظ قدرت و انرژی تان، تقویت سیستم ایمنی بدن تان و بهبودی از درمان کمک کند. یک متخصص تغذیه می تواند به شما در ایجاد یک برنامه غذایی متناسب با نیازهای فردی تان کمک کند.
مهم است که به یاد داشته باشید که هر کس تجربه متفاوتی با سرطان دارد. هیچ رویکرد یکسانی برای توانبخشی وجود ندارد و آنچه برای یک نفر مفید است ممکن است برای دیگری مفید نباشد. با پزشک و تیم توانبخشی خود همکاری کنید تا بهترین برنامه را برای شما ایجاد کنند.
درمان خستگی ناشی از سرطان
درمان های بالقوه زیادی وجود دارد که ممکن است به عنوان بخشی از توانبخشی سرطان ارائه شود، و این رویکرد اغلب شامل یک تیم توانبخشی سرطان است. این درمان‌ها می‌توانند روی مسائل خاصی که بازماندگان سرطان با آنها مواجه هستند، تمرکز کنند، اما همچنین می‌توانند بر شیوه زندگی عمومی و مداخلات ورزشی تمرکز کنند که بهترین کیفیت زندگی ممکن را ارتقا می‌دهند.
متخصصان طب فیزیکی اغلب تیم توانبخشی سرطان را رهبری می کند و به تعیین اینکه چه درمان هایی ممکن است موثر باشد کمک می کند.
توانبخشی درد ناشی از سرطان
درد در افرادی که با سرطان یا پس از آن زندگی می کنند بسیار شایع است. از درد مزمن پس از ماستکتومی گرفته تا درد پس از توراکوتومی و موارد دیگر، درد می تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد و همچنین منجر به افسردگی شود. درمان های خاصی که مفید هستند برای هر فردی متفاوت است، اما درخواست مشاوره اولین قدم در بهبود زندگی شماست.
بسیاری از مردم نمی دانند که کارهایی وجود دارد که می توان انجام داد و برخی از این عوارض جانبی درمان را می توان بهبود بخشید یا از بین برد.
توانبخشی و درمان لنف ادم با IPC (فشرده‌سازی پنوماتیک متناوب)
لنف ادم در افرادی که سرطان سینه داشته اند، شایع است، به خصوص پس از تشریح غدد لنفاوی یا بیوپسی غدد نگهبان است. ممکن است با بسیاری از سرطان های دیگر نیز رخ دهد. یک متخصص لنف ادم می تواند بسیار کمک کند.
توانبخشی و درمان سفتی فیبروز ناشی از سرطان
جراحی می تواند منجر به فیبروز (تشکیل بافت اسکار) و سفتی شود، و فیبروز نیز یکی از عوارض جانبی طولانی مدت پرتو است. در حالی که کمتر از سایر عوارض جانبی درمان صحبت می شود، ناراحتی ناشی از فیبروز سرطان سینه همچنین انواع دیگر سرطان ها و درمان می تواند کیفیت زندگی شما را کاهش دهد. روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که امتحان شده‌اند و معمولاً ترکیبی از آنها در کاهش درد و بهبود حرکت مؤثرتر است.
توانبخشی و درمان نگرانی های شناختی ناشی از سرطان
تغییرات شناختی مانند از دست دادن حافظه، مشکل در انجام چند کار، و “مه مغزی” پس از شیمی درمانی و همچنین سایر درمان های سرطان رایج است. به عنوان مثال، زنانی که برای سرطان سینه با مهارکننده های آروماتاز درمان می شوند، تغییرات شناختی را نیز تجربه می کنند. راه حل سریعی برای این تغییرات آزاردهنده وجود ندارد و درمان معمولاً شامل طیف وسیعی از درمان‌ها است که می‌تواند از «آموزش مغز» تا مکمل‌ها متفاوت باشد.
توانبخشی و درمان مشکلات اعصاب محیطی ناشی از سرطان
نوروپاتی محیطی، درد، بی حسی، و سوزن سوزن شدن بسیار شایع در انگشتان دست و پا، یکی از عوارض جانبی آزاردهنده طولانی مدت شیمی درمانی است.در حالی که نوروپاتی معمولا “قابل درمان” نیست، تعدادی روش وجود دارد که می تواند آن را کاهش دهد. درد درمان همچنین می تواند عوارض مرتبط با نوروپاتی مانند زمین خوردن را کاهش دهد.
توانبخشی و درمان مشکلات تعادل ناشی از سرطان
مشکلات تعادل ممکن است با تومورهای مغزی و متاستاز به مغز رخ دهد، اما به طور کلی در سرطان شایع است. این نه تنها می تواند کیفیت زندگی شما را کاهش دهد، بلکه می تواند منجر به زمین خوردن شود. فیزیوتراپی هم از نظر درمانی و هم از منظر پیشگیری می تواند مفید باشد.
توانبخشی برای متاستاز استخوانی سرطان
متاستاز استخوان زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سرطانی از قسمت دیگری از بدن به استخوان‌ها سرایت می‌کنند. این امر می‌تواند منجر به درد، شکستگی استخوان و سایر مشکلات شود. توانبخشی برای متاستاز استخوانی سرطان بر کمک به افراد برای مدیریت علائم خود، بهبود کیفیت زندگی و حفظ استقلال تا حد امکان تمرکز دارد.
مهم است که به یاد داشته باشید که هر کس تجربه متفاوتی با متاستاز استخوانی سرطان دارد. هیچ رویکرد یکسانی برای توانبخشی وجود ندارد و آنچه برای یک نفر مفید است ممکن است برای دیگری مفید نباشد. با پزشک و تیم توانبخشی خود همکاری کنید تا بهترین برنامه را برای شما ایجاد کنند.
توانبخشی متاستاز مغزی سرطان
متاستاز مغزی زمانی رخ می دهد که سلول های سرطانی از قسمت دیگری از بدن به مغز سرایت می کنند. این یک عارضه جدی سرطان است و می تواند طیف گسترده ای از علائم را ایجاد کند، از جمله:
سردرد
حالت تهوع و استفراغ
تشنج
ضعف یا بی حسی در یک طرف بدن
مشکل در صحبت کردن یا راه رفتن
تغییرات خلقی یا رفتاری
مشکل در حافظه یا تمرکز
توانبخشی متاستاز مغزی بر کمک به افراد برای مدیریت علائم خود، بهبود کیفیت زندگی و حفظ استقلال تا حد امکان تمرکز دارد. مهم است که به یاد داشته باشید که هر کس تجربه متفاوتی با متاستاز مغزی دارد. هیچ رویکرد یکسانی برای توانبخشی وجود ندارد و آنچه برای یک نفر مفید است ممکن است برای دیگری مفید نباشد. با پزشک و تیم توانبخشی خود همکاری کنید تا بهترین برنامه را برای شما ایجاد کنند.
توانبخشی سرطان در چه مکان هایی انجام میشود؟
توانبخشی سرطان در مکان های مختلفی انجام می شود، از جمله:
بیمارستان ها: بسیاری از بیمارستان ها دارای بخش های توانبخشی اختصاصی هستند که خدمات توانبخشی سرطان را ارائه می دهند. این بخش ها معمولاً توسط تیمی از متخصصان، از جمله فیزیوتراپیست ها، کاردرمانگران، گفتاردرمانگران، روانشناسان اداره می شوند.
مطب های خصوصی: برخی از فیزیوتراپیست ها، کاردرمانگران و سایر متخصصان توانبخشی خدمات توانبخشی سرطان را در مطب های خصوصی خود ارائه می دهند.
